Jak większość z nas wie nieopłacenie w terminie podatków oraz składek do ZUS, powoduje powstanie zaległości w tych płatnościach. Od każdej zwłoki nalicza się odsetki za zwłokę, które podatnik ma obowiązek uregulować.
Co do zasady przedsiębiorca nie musi uiszczać odsetek od zaległości podatkowych, jeśli ich wysokość nie przekroczy 8,70 zł, zł (kwota ustalona ustawowo), a w przypadku składek do ZUS minimalna wysokość ustawowych odsetek nie przekroczy 6,60 zł. Powyższe obowiązuje od 1 lutego 2014 r. Odsetki za zwłokę o ile już, należy opłacić łącznie z zaległymi składkami za dany okres.
Różnica wynikająca w wysokości odsetek dla obu organów wynika z faktu, że do podatków zastosowanie mają przepisy Ordynacja podatkowa, w której wskazuje się, że podatnik nie płaci odsetek od zaległości podatkowych jeśli ich kwota nie przekracza trzykrotności wartości poleconej przesyłki listowej 2,90 zł x 3 = 8,70 zł.
Z kolei co do składek dla ZUS ma zastosowanie ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych, która wskazuje, że odsetek od tych zaległości nie pobiera się, jeżeli nie przekraczają 6,60 zł.
Warto wiedzieć, że nieopłacenie składki ZUS w terminie wiąże się z ustaniem dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tym, że o ile odsetki wynosiły mniej niż 6,60 zł, warto wówczas je uregulować (o ile oczywiści dobrowolnie opłacamy to ubezpieczenie), bo ich uregulowanie automatycznie przywraca ubezpieczenie chorobowe.
Jeżeli jednak należność była wyższa, wówczas, aby wznowić ubezpieczenie chorobowe, należy złożyć w ZUS wniosek o przywrócenie ubezpieczeń (ZUS ZWUA) i ponowną rejestrację (ZUS ZUA).
ZUS w przypadku notorycznych opóźnień w opłacaniu składek ma prawo nałożyć na podatnika dodatkową opłatę w wysokości 100% nieopłaconych składek. Ponadto długotrwałe nieopłacanie składek może skończyć się na drodze sądowej gdzie grzywna może wynieść nawet 5 tys. zł.
ZUS ma prawo zająć majątek dłużnika, w tym wystąpić o przymusowy wpis do hipoteki przedsiębiorcy. Jeżeli egzekucja jest niewykonalna, odpowiedzialność może zostać przeniesiona na osoby najbliższe dłużnikowi – np. małżonka, a także wspólników. ZUS może także ściągnąć zaległe należności bezpośrednio z rachunku bankowego osobistego przedsiębiorcy.
O ile już zalegamy w ZUS, warto wystąpić do tego organu o rozłożenie długu na raty, z tym, że o ile ZUS zgodzi się na układ ratalny dotyczyć to będzie tylko i wyłącznie zaległości powstałej wskutek nieterminowego odprowadzania składek samego podatnika a nie pracownika(ów).
Organy podatkowe
Z kolei w zakresie uciążliwego nie płacenia podatków, powstaje ryzyko sankcji karnej skarbowej. Podatnik, który uporczywie nie wpłaca w terminie podatku, podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe. W 2016 roku kara za wykroczenie skarbowe wynosi od 185 zł – 37 000 zł.
Przewinienie skarbowe popełnione w 2016 r. może być uznane za wykroczenie skarbowe, gdy kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej (albo wartość przedmiotu czynu) nie przekroczyła 9.250 zł (5 x 1.850 zł). Powyżej tej kwoty zaczynają się przestępstwa skarbowe. Dla czynów popełnionych w 2015 roku granicą tą było 8.750 zł (5 x 1750 zł).
Kara grzywny nałożona mandatem karnym przez organ podatkowy nie może jednak przekroczyć 3.700 zł.
O ile sprawa trafia do sądu, to sąd może nałożyć grzywnę w granicach od 10 do 720 stawek dziennych. Ustalając stawkę dzienną, Sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe Stawka dzienna w 2016 r wynosi min. 61,67 zł max 24 668 zł. Tym samym kara grzywny za przestępstwo skarbowe zaczyna się w 2016 r. od kwoty 616,70 zł a max kara 17 760 960,- zł.
Nie inaczej wygląda sytuacja nieopłacenia w terminie zaliczki na podatek dochodowy za zatrudnianych pracowników (PIT-4). Przepisy przewidują w takim wypadku karę dla płatników tego podatku w wysokości od 10 do 720 stawek dziennych lub karę pozbawienia wolności do lat 3 albo obie kary łącznie.
Sąd może odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego, zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, jeżeli przed wszczęciem postępowania w sprawie o wykroczenie skarbowe wpłacono w całości należny podatek na rzecz właściwego organu.
Nie należy również zapominać o sytuacji zbiegu przestępstw, a więc np. niezłożeniem deklaracji i niezapłaceniem podatku z danego tytułu. Powoduje to, że podatnik może podlegać karze nie tylko za uporczywe niewpłacanie podatku w terminie, lecz także za dodatkowe czyny zabronione. Tak byłoby np. w przypadku niezłożenia deklaracji VAT czy zeznania rocznego i nieopłacenia podatku z tych deklaracji wynikających.
